Czy możliwe jest zbudowanie doskonałego państwa?

Czy możliwe jest zbudowanie doskonałego państwa? Omów zagadnienie na podstawie utworu Rok 1984 George’a Orwella. W swojej odpowiedzi uwzględnij również wybrany kontekst.

Od zarania dziejów ludzie zadawali sobie pytanie, czy stworzenie doskonałego państwa jest w ogóle możliwe. Już Platon w swojej filozofii zarysował wizję idealnej polis, której podstawą miała być sprawiedliwość i harmonia. Podobne przemyślenia nurtowały także myślicieli renesansu oraz oświecenia.

Mimo to, historia oraz literatura dowodzą, że próby budowania "doskonałych" państw często skutkowały powstaniem systemów totalitarnych, które zamiast uszczęśliwiać obywateli, przynosiły im jedynie cierpienie. George Orwell w powieści "Rok 1984" przedstawia świat, który miał być rzekomo uporządkowany i kontrolowany, stając się w rzeczywistości koszmarną antyutopią.

Teza: czy możliwe jest zbudowanie doskonałego państwa?

Zbudowanie doskonałego państwa jest niewykonalne, gdyż każda próba narzucenia całkowitej kontroli nad jednostką nieuchronnie skutkuje zniewoleniem i dehumanizacją.

Argumentacja: czy możliwe jest zbudowanie doskonałego państwa?

George Orwell w powieści "Rok 1984" przedstawia obraz totalitarnej Oceanii, państwa zorganizowanego w sposób, którego celem było zagwarantowanie ładu, bezpieczeństwa i jednolitości. W rzeczywistości jednak ustrój ten przekształcił się w system całkowitego zniewolenia. Partia, której przewodzi mityczny Wielki Brat, ma kontrolę nad każdą sferą życia obywateli. Policja Myśli czuwa nad każdym ruchem, a teleekrany permanentnie monitorują ludzi w ich mieszkaniach i zakładach pracy. Nawet język został podporządkowany władzy - wprowadzono "nowomowę", której zadaniem jest ograniczenie zdolności do niezależnego myślenia, ponieważ brak słów uniemożliwia wyrażenie sprzeciwu.

Orwell ukazuje również, w jaki sposób Partia manipuluje prawdą i historią. Główna postać, Winston Smith, pracuje w Ministerstwie Prawdy, gdzie jego obowiązkiem jest fałszowanie dokumentów i korygowanie przeszłych wydarzeń zgodnie z aktualnymi wytycznymi władzy. W rezultacie przeszłość jest nieustannie przepisywana, a rzeczywistość staje się płynna – za prawdę uważa się wyłącznie to, co w danym momencie ogłosi Partia. To dobitnie pokazuje, że w ustroju totalitarnym jednostka traci nie tylko wolność, ale również zdolność oparcia się na jakiejkolwiek obiektywnej rzeczywistości.

"Rok 1984" przedstawia również dramat jednostki w konfrontacji z opresyjnym systemem. Winston Smith podejmuje próby buntu w sferze myśli, a nawet ryzykuje zakazaną relacją miłosną z Julią. Ostatecznie te działania okazują się daremne – system totalitarny sukcesywnie łamie jego wolę, a Winston zostaje przymuszony do zdrady i bezwzględnego podporządkowania się Wielkiemu Bratu. To zakończenie jest szczególnie wymowne: Orwell dowodzi, że w tego typu państwie nie ma przestrzeni na wolność, szczęście ani indywidualność.

Tym samym powieść udowadnia, że koncepcja stworzenia idealnego państwa jest złudzeniem. Ustrój, który zmierza do osiągnięcia całkowitej kontroli i równości, zamiast doskonałości tworzy piekło, w którym jednostka zostaje pozbawiona najważniejszych wartości: wolności, miłości, prawdy i godności. Antyutopia Orwella służy jako ostrzeżenie, że każde państwo usiłujące zbyt mocno ingerować w życie swoich obywateli, prędzej czy później przekształci się w system opresji.

Kontekst: czy możliwe jest zbudowanie doskonałego państwa?

Podobne rozważania na temat kreowania "państwa doskonałego" odnajdziemy w "Przedwiośniu" Stefana Żeromskiego. Powracający do odrodzonej Polski Cezary Baryka konfrontuje się z różnymi koncepcjami jej przyszłego ustroju.

1. Początkowo jego ojciec, Seweryn Baryka, roztacza przed nim wizję "szklanych domów" – utopijnego kraju dostatku, równości i powszechnego szczęścia.
2. Następnie Cezary poznaje rewolucyjne hasła bolszewickie, które obiecują sprawiedliwość społeczną, lecz w praktyce prowadzą do chaosu i cierpienia.
3. W Polsce Cezary Baryka styka się również z ideami reform i ewolucyjnych przemian społecznych.

Żeromski dowodzi, że żadna z tych ścieżek nie gwarantuje osiągnięcia pełnej doskonałości – niektóre propozycje są zbyt utopijne, inne natomiast niosą ze sobą ryzyko przemocy. W efekcie, wizja idealnego państwa okazuje się nieosiągalna, a jedyną realną opcją jest nieprzerwana praca na rzecz usprawniania istniejącego systemu.

Podsumowanie: czy możliwe jest zbudowanie doskonałego państwa?

Podsumowując, dążenie do wizji doskonałego państwa jest nierealną utopią.

1. Orwell w "Roku 1984" ostrzega przed totalitarnym zniewoleniem, które wyłania się w efekcie prób zbudowania systemu idealnego.
2. Żeromski w "Przedwiośniu" udowadnia, że również w realiach niepodległej Polski nie ma żadnych gotowych recept na perfekcyjny ustrój – marzenie o "szklanych domach" pozostaje wyłącznie symbolem głębokiej tęsknoty za sprawiedliwością i lepszą przyszłością.

Literatura uświadamia zatem, że zamiast poszukiwać państwa doskonałego, należy budować system możliwie sprawiedliwy i uwzględniający potrzeby obywateli, akceptując jego nieuniknioną niedoskonałość.

100% na maturze ustnej z polskiego? To możliwe! Sprawdź opracowanie pytań jawnych i zdaj egzamin bez problemu.